Biskupin, osada pierwszych rolników i obozowisko łowców i zbieraczy
Spacerując sobie po rezerwacie w Biskupinie, napotkamy na osady. Jedna z nich to osada pierwszych rolników. Tam, gdzie stoi zrekonstruowany „Długi Dom” dawniej istniała neolityczna osada sprzed 6 tys. lat. W tym „Długim Domu” znajduje się muzealna ekspozycja pt. „Epoka pierwszych rolników”. Prowadzono tu wykopaliska: najpierw w latach 50 XX w., a następnie w 2011-2012.
Zauważono, że w okolicach dzisiejszego Biskupina domy pierwszych rolników charakteryzowały się długim trapezem, a ściany tworzyły wetknięte w ziemie drewniane słupy. Można wnioskować, że mieszkało w nich kilka rodzin spokrewnionych ze sobą. Możliwe, że rodziny te należały do jednego rodu. Zrekonstruowane wnętrze i wystrój obrazują jak żyło społeczeństwo rolnicze na Pałukach. W osadzie znaleźć można źródło wody. Obok źródła znajduje się poletko z roślinami archaicznymi, tj. ciecierzyca, soczewica oraz takie gatunki pszenicy jak: orkisz, płaskurka zbitokłosa i zwyczajna, biały i czarny pros czy lnianki i len. Niektóre gatunki tych roślin znane były dopiero w epoce brązu. Na terenie osady organizowane są imprezy z pradawnego rękodzieła. Są nimi: lepienie naczyń czy wytwarzanie narzędzi z kamieni i krzemionki.
Drugą osadą jest obozowisko łowców i zbieraczy z epoki kamienia. Wykopaliska odkryły tu ślady pradawnego obozowiska sprzed 8 tysięcy lat. Tworzą je trzcinowe szałasy z paleniskiem na dworze. Obok znajduje się staw, a w stawie wytworzona z jednego pnia łódź-dłubianka. Obrazuje to silny wpływ rybołówstwa na tutejszą społeczność zbieracko-łowiecką, która upodobała sobie osadnictwo w bliskim kontakcie z wodą.
